En İyi Yay Hangi Ağaçtan Yapılır?
Öncelikle Yay Nedir:
Yay Türklerde ok atmak için kullanılan ve kavs ve kabza bölümünden tutulan bir silahtır. Ateşli silahlardan önce çoğunlukla at ve yaya olarak kullanılan bu sistem o dönemlerde tercih edilen bir silahtır. Ve bu yaylar ne kadar sağlam olursa o kadar isabetli olmaktadır.
En İyi Yay Hangi Ağaç Cinsinden Yapılmaktadır:
Öncelikle yayın yapımı uzun ve emek isteyen ve biraz da bilgi isteyen süreçtir. Yani ince bir sanattır demek daha uygundur. İyi bir yayın yapımı uzun, ince ve sabır gerektiren bir yoldur. Türk yayları genellikle 100-140 cm uzunluğunda ve 300-365 gram ağırlığında olmaktadır. Esas maddelerine bakıldığında ağaç, kemik, sinir ve balık tutkalıdır. Yapımında ise kullanılan en kıymetli ağaç; akça ağaç ve kızılağaç çeşitleridir ancak bunun yanında kayın ağacı da kullanılmaktadır.
Yayın en önemli parçalarından olan kemik, öküz ve manda boynuzudur. Yaya gerilen ve atış yapmasını sağlamak için kullanılan şey ise, öküzün bilek ve dizinden çıkarılan sinirdir.
Türkler yay yapımına çok değer verirdi. Öyle ki yayı yapan ustanın isminin yaya işlerlerdi. Bunu müzelere gidildiğinde görmekteyiz.
Yaylar yapılışına göre Tımanlı ve Sağınlı ve kullanımlarına göre çeşitlere ayrılmaktadır. Örneğin, menzil atışı, savaş yayı, puta atışı ve elif yayları denilen eğitim yayları olmak üzere. Ve bu atışları yapılanlara ise ’’ Kemankeş’’ denmektedir. ’Keman(yay) keş(çeken)’ yani Yay çeken anlamı taşımaktadır.
Ok ve Yay günümüzde spor amaçlı kullanılmakta ancak orta çağ ve eski çağlarda kişiler av, savaş ve toylar da kullanmaktaydılar. Ok Türkler tarafından icat edilmiş ve daha önceki devirlerde herhangi bir bilgi olmadığı için Osmanlılar dan daha fazla bilgi edinmekteyiz. Ancak Selçuklular da en az Osmanlılar kadar yay atmada mahir oldukları yazılan Okçuluk Risalelerinde okunmaktadır.
Yay Ağacı:
En iyi yay ağacı Gerede’de yetişen Akça ağaçtır. Tutkalı çok emerler. Bu ihtiyar ağaçların gövdeleri kesilir, kökten çıkan sürgünler yaklaşık iki bilek kalınlığında olunca yerden 25 santim kadar yukarıdan 13-14 tutam kesilmektedir. Tabi bunlar ortadan ikiye eşit kısımda kesilmektedir. Bir kazan içinde soğuk suda yaklaşık 3 gün bekletilir ve 3 günden sonra bu kazanın altına odun koyarak kazan yakılır. Bu kaynama süresi de yine 3 gündür ve ardında ağaçlar çıkarılır. Ardından talaş alevine tutulur ve ardından biraz suyunu çektikten sonra tutkala yatırılmaktadır. Bu işlemden sonra ağaç, kalın tahtalara oyulmuş, iki ucu içine kıvrılmış kalıplara sıkıştırılmaktadır. Genel kültür kaynaklarında bir yay yapıldıktan sonra en fazla 10 yıl bekletilmekte olduğunu söyler. Ancak 1-2 yıl geçmiş yaylarda kullanılmaktadır. Nitekim biz Kemankeşler bu şekilde kullanmaktayız.
Yayın kurulması ise, çilemizi yayın bir ucundan geçirip, dizimizin birini kabza bölümüne iki tarafı denk gelecek şekilde oturtup iki taraftan da kendimize çekerek, boşta kalan diğer uca geçirerek olmaktadır. Ancak unutulmamak gerekir ki, Türk yayları tersine kurulmaktadır.
